De telefoon ging op de redactie van PRINTmatters. Ik nam op. Een meneer checkte wie hij aan de lijn had en begon met zijn verhaal. Ik vroeg wie hij was. ‘Dat ga ik niet zeggen, want voordat ik het weet word ik genoemd in de media. Dat moet ik niet hebben en daar gaat het mij ook niet om.’
Herkenbare argwaan: uit onderzoeken door het Sociaal en Cultureel Planbureau blijkt dat veel Nederlanders de pers wantrouwen. Zelfs de politiek scoort tegenwoordig beter dan het journaille. Het gesprek zou zeker twintig minuten duren. Wat de beller gaandeweg wel kwijt wilde, was dat hij een vellendrukker is in het westen des lands, met ‘een man of zestig personeel’. Twee weken had hij rondgelopen met iets wat hem bleef dwarszitten. Hij had er met een “concullega” - ‘ook een PRINTmatters abonnee’ - over gepraat, en die was dezelfde mening toegedaan. Hij had besloten toch maar te bellen en stak van wal:
‘Nog maar 3 op de 10 offertes is raak’
‘Vroeger kreeg ik bij negen of tien van de tien offertes de opdracht, nu nog maar bij drie op de tien offertes. Klanten gaan er gewoon mee shoppen. Tegen de prijzen van internetdrukkers kunnen wij gewoon niet op. Door zoveel over internetdrukkers te schrijven versnelt PRINTmatters de ondergang van veel drukkerijen, en daarmee van zichzelf, want hoe minder drukkerijen, hoe minder abonnees voor PRINTmatters. Jullie zouden dus niet moeten meehelpen om onze en jullie eigen markt kapot te maken.’
Een repeterende breuk
De kritiek kwam mij bekend voor. Van collega’s bij PRINTmatters had ik gehoord dat voorganger Graficus destijds onder drukkers kwaad bloed had gezet door te schrijven over de opkomst van bedrijven als Drukwerkdeal en Helloprint. Deze internetcowboys “verstierden met hun bodemprijzen de hele drukwerkindustrie”, en wij hielpen ze in het zadel. Het kostte ons destijds zelfs abonnees.
Surpise, surprise! In een Bouw-update van Simian ging directeur Wouter Haan met Henny Huisman het dak op voor een surprise party. Het humoristische filmpje op PRINTmatters.nl werd bijzonder goed bekeken.
‘Teveel nieuws over internetdrukkers’
Ik vroeg of er een directe aanleiding was voor zijn telefoontje. Die was er zeker. In één week tijd had PRINTmatters op haar website vier of vijf berichten over internetdrukkers gepubliceerd. Zo schreven we over Flyeralarm dat in Nederland een loyaliteitsprogramma had geïntroduceerd dat gepaard ging met de adoptie van een jaguar in Artis. We spraken in Amsterdam met de hoogste commerciële baas van deze Europese internetdrukker. In een ander bericht meldden we dat Simian de eerste Benelux-productielocatie kon worden van het nieuwe nanografische drukproces van Benny Landa. En dan waren er ook nog de video’s met de bouwupdates van datzelfde Simian, dat haar productieoppervlak verviervoudigt.
Nieuws is nieuws
Ik antwoordde dat PRINTmatters interessant grafisch nieuws altijd plaatst, of het nu in ons eigen belang is of niet. En of het nu gaat over internetdrukkers, andere drukkers of bijvoorbeeld papierproducenten of machineleveranciers. Een internetdrukker die als eerste met een nieuw drukproces aan de slag gaat: dat is nieuws. Informatie over de Nederlandse groeistrategie van een gigant als Flyeralarm is ook nieuws. Maar we schrijven net zo graag over de ingebruikname van een nieuwe Heidelbergpers bij verpakkingsdrukker AGI Van de Steeg in Enschede, of over het effect van klimaatverandering op de papierkwaliteit, om wat recente voorbeelden te noemen.
‘Maar die video met die bouwupdate van Simian, dat is toch pure reclame’, werd mij tegengeworpen. ‘Dat klopt’, stelde ik. ‘Daarom geven we direct onder de video ook netjes aan dat Simian voor de plaatsing van deze video - die overigens heel goed wordt bekeken - heeft betaald. Zonder die commerciële inkomsten kunnen vakbladen als PRINTmatters niet bestaan, want van alleen abonnementen kunnen we inderdaad niet leven. Branded content wordt altijd gelabeld. Maar het gros van onze berichtgeving komt redactioneel onafhankelijk tot stand. Dat blijft ook zo.’
Van uitzichtloos naar kansrijk in een paar jaar tijd: AGI Van de Steeg uit Enschede produceerde DVD-hoezen, een markt die razendsnel opdroogde door o.a. Netflix. Het bedrijf specialiseerde zich vervolgens in bedrukte luxe verpakkingen voor markten als cosmetica. De vooruitzichten zijn dermate positief dat de investeerder in 2018 goedkeuring gaf voor de aanschaf van een nieuwe Heidelberg Speedmaster XL106 meerkleurenpers. Deze werd onlangs in gebruik genomen.
De overheid krijgt de schuld
Met de incognito-beller ontspon zich ook in het vervolg een eerlijk gesprek. Feedback is voor een redactie een cadeautje. Laten we er dus vooral niet licht geraakt door zijn, maar er serieus naar luisteren. Zo vaak maak je het als vakblad niet mee dat een klant zijn grieven en zorgen deelt. Ik vroeg de beller wat hij zelf deed om met zijn bedrijf een uitweg te vinden uit de moeilijke marktomstandigheden. Het antwoord klonk teneergeslagen: ‘We kunnen niets doen, want de wetgeving maakt het ons onmogelijk om van ongeschikt personeel af te komen’.
Dat klonk ook weer bekend in de oren. Had Joost de Haas diezelfde overheid met haar regelgeving niet de schuld gegeven van het faillissement van de Roto Smeets Group? Enerzijds is het een logische klacht. Ook econoom Mathijs Bouwman stelde in juni tijdens het Grote Grafische Arbeidsmarktdebat dat de Nederlandse arbeidsmarkt niet dynamisch genoeg is: wetgeving maakt het voor werkgevers te duur om ongeschikt personeel te lozen, zodat middelen ontbreken om capabeler personeel aan te nemen waarmee noodzakelijke strategische veranderingen kunnen worden bedacht en uitgevoerd.
Ondernemerschap cruciaal
Toch zijn er legio voorbeelden van bedrijven die wel tijdig een strategische uitweg uit de moordende prijsconcurrentie met internetdrukkers hebben gevonden: dat kan de ene keer de specialisatie in een innovatieve productietechniek zijn en de andere keer een full service crossmediale dienstverlening. Of neem een bedrijf als Control Media, dat zich volledig specialiseerde in de massaproductie voor haar vroegere vijand: internetdrukkers. Je zou dus ook kunnen stellen dat de revolutie van het internetdrukken een scheiding teweeg heeft gebracht tussen grafische bedrijven die zich door hun ondernemersgeest tijdig aanpasten en bedrijven die wellicht te lang op dezelfde voet doorgingen terwijl de wereld om hen heen veranderde.
Control Media verzette tijdig de bakens nadat het aanvankelijk leed onder de straffe prijsconcurrentie en korte levertermijnen van internetdrukkers. Het Brabantse bedrijf specialiseerde zich tot een hyperefficiënte toeleverancier voor diezelfde internetdrukkers.
Een vakblad: meer informerend dan bepalend
Ik wil nog één element aan deze discussie toevoegen. Vorig jaar organiseerde Drukwerkdeal in Utrecht het evenement Print & Inspire. Wat werd daar gemeld: niet minder dan 60% van de vraag naar hun drukwerk komt van…. drukkerijen!
Overschat niet een vakblad: PRINTmatters en andere grafische vakmedia tekenen op wat er in de grafische sector gebeurt en hebben vast invloed. Maar is het niet vooral de koele ratio van kosten, opbrengsten en toegevoegde waarde die bedrijven doet besluiten waar hun drukwerk in te kopen? Onze dienstverlening wordt overigens gewaardeerd door de volledige grafische industrie, zowel internetdrukkers als traditionele grafische bedrijven. Wij zien in onze data-dashboards terug dat duizenden lezers zich via onze berichten informeren over wat er in de gehele printketen gebeurt. En blijf ons vooral feedback geven. We gooien de telefoon niet zomaar op de haak; ook mailen of twitteren we terug. En LinkedIn houden we ook in de gaten.